De aristocraat onder onze historische orgels - deel 12

Deel 12 in de serie 'Nederlandse Orgelmonografieën' - De orgels van de Oude
Kerk te Amsterdam.
De Oude Kerk is het oudste gebouw van Amsterdam. Al voor de Reformatie kon het
publiek hier bijna dagelijks genieten van openbare orgelbespelingen. Organist
Jan Pieterszoon Sweelinck maakte er furore mee. Van heinde en ver kwamen
leerlingen om bij hem te studeren. Het grote orgel uit 1540 van orgelmaker
Hendrik Niehoff dat Sweelinck had bespeeld, maakte in 1726 plaats voor een
nieuw orgel van Christian Vater. Nog geen twintig jaar later herzag Johann
Casper Müller het orgel ingrijpend, en in 1870 voltooide orgelbouwer C.G.F.
Witte een grondige renovatie. In de staat waarin Witte het bracht kreeg het
orgel een wereldwijde faam, vooral door de populaire concerten en plaatopnamen
van de organisten Feike Asma en Piet van Egmond vanaf 1939. Sinds de laatste
restauratie, die Orgelmakerij Reil in 2019 voltooide, klinkt het
Vater/Müller-orgel weer in volle glorie. Aan de restauratie van deze
aristocraat onder de Nederlandse orgels, zoals Asma het eens noemde, ging halve
eeuw debat vooraf.
Sweelinck bespeelde ook het kleine koororgel, dat in 1545 was gebouwd door
Niehoff. Het maakte in 1657 plaats voor een geheel nieuw orgel van Hans Wolff
Schonat.
In 'De aristocraat onder onze historische orgels' belichten de auteurs facetten
van de beide orgels van de Oude Kerk. Naast de historie, de orgelkassen, de
technische bijzonderheden, het boeiende restauratiedebat rond het
Vater/Müller-orgel en een verslag van de jongste restauratie, komt de muzikale
orgelpraktijk door de eeuwen heen aan bod.